ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ

 Η φυματίωση είναι νόσος μεταδοτική και είναι τόσο παλαιά όσο και ο άνθρωπος. Μπορεί να προσβάλει όλα τα όργανα του ανθρώπου και είναι υπεύθυνη για το μεγαλύτερο αριθμό θανάτων ετησίως, μεταξύ των μεταδοτικών νοσημάτων.
Το αίτιο και η μετάδοση της φυματίωσης
Η φυματιωση δεν είναι κληρονομική νόσος, αλλά οφείλεται σε μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης η αλλιώς βάκιλος του Koch. Είναι ένας μικροοργανισμός που πολλαπλασιάζεται πολύ αργά, γιαυτό και η αρρώστια δεν εκδηλώνεται αμέσως μετά τη μόλυνση, όπως γίνεται με άλλα μικρόβια, αλλά πολύ αργότερα. Ζει για μερικές ώρες στο έδαφος ή στο πάτωμα του δωματίου ή στα οικιακά σκεύη (πιρούνια, κουτάλια, πιάτα), όμως η μόλυνση γίνεται κατά 98% από τους πνεύμονες με την αναπνοή σταγονιδίων που αποβάλλει ο ενήλικος άρρωστος.

Η μόλυνση των παιδιών γίνεται πάντοτε από έναν ενήλικο με φυματίωση, ο οποίος αποβάλλει πολλά μικρόβια με το βήχα, το τραγούδι, το φτάρνισμα ή την ομιλία. Τα κλειστά δωμάτια, χωρίς ήλιο και αερισμό, είναι ο ιδανικός χώρος για τη μόλυνση του παιδιού. Το 75% των παιδιών μολύνεται από άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος (γονείς, παππούς, γιαγιά, θείοι, θείες κλπ) και το υπόλοιπο 25% μολύνεται ευκαιριακά από φιλικά πρόσωπα, επισκέπτες, στα μέσα μαζίκής μεταφοράς κλπ. Τα παιδιά που πάσχουν από φυματίωση δεν μεταδίδουν την αρρώστια και συνεπώς δεν απαιτούνται μέτρα προστασίας των άλλων παιδιών με τα οποία μπορούν να παίζουν, να τρώνε και να κοιμούνται μαζί.
Από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι τη φυματίωση

Μετά τη μόλυνση του παιδιού η όλη διαδικασία της εγκατάστασης του μικροβίου στον οργανισμό διαρκεί 11-12 εβδομάδες. Αυτό αποδεικνύεται με τη θετική δερματική δοκιμασία (Mantoux) που γίνεται οτο χέρι του παιδιού. Το θετικό αποτέλεσμα είναι μια κόκκινη σκληρή πλάκα που δημιουργείται στο σημείο της ένεσης 48-72 ώρες αργότερα και που το μέγεθος είναι ίσο ή μεγαλύτερο από 1 cm. Η αρρώστια μπορεί να εμφανισθεί στο παιδί κατά τους επόμενους μήνες ή τα επόμενα χρόνια.

Τα συμπτώματα, όταν η νόσος αφορά στους πνεύμονες, μπορεί να είναι, μικρός συνήθως, πυρετός πάνω από μια εβδομάδα, ελαφρός βήχας, ανορεξία, εύκολη κούραση και μικρή απώλεια βάρους, συμπτώματα που τα συναντά κανείς σε πολλά νοσήματα. Περισσότερα από 50% των παιδιών δεν εμφανίζουν συμπτώματα, εκτός από τα βρέφη που σχεδόν στο σύνολό τους, νοσούν. Η διάγνωση γίνεται με τη δερματική δοκιμασία Mantoux, την ακτινογραφία του θώρακα και την ανακάλυψη του ενηλίκου φυματικού στο περιβάλλον του παιδιού.

Προφυλακτική και θεραπευτική αγωγή
Τόσο η προφυλακτική αγωγή του παιδιού που απλώς μολύνθηκε, όσο και η θεραπεία του παιδιού που είναι άρρωστο, γίνεται με φάρμακα. Διαθέτουμε πολύ αποτελεσματικά φάρμακα, τα οποία έχουν ελάχιστες παρενέργειες στα παιδιά. Διαλέγουμε συνδυασμούς φαρμάκων που είναι ασφαλείς για την υγεία του παιδιού και προσπαθούμε να περιορίσουμε τη διάρκεια της θεραπείας στο εντελώς απαραίτητο χρονικό διάστημα.
Όλες οι μορφές φυματίωσης θεραπεύονται πλήρως, αρκεί η θεραπεία να δίνεται από ειδικούς γιατρούς και οι άρρωστοι να πειθαρχούν.

Το εμβόλιο κατά της φυματίωσης (BCG)
Οι επιπλοκές του εμβολίου δεν είναι σοβαρές και μπορεί να παρουσιασθεί μια μικρή εξέλκωση που αργεί να κλείσει και διατηρείται περισσότερο από 6-7 εβδομάδες ή διόγκωση λεμφαδένων στη μασχάλη ή στη βάση του λαιμού προς την πλευρά που έγινε το εμβόλιο. Πρέπει να σας τονίσουμε όμως ότι είναι εμβόλιο που δεν προσφέρει πλήρη προστασία όπως άλλα εμβόλια. Ένα εμβολιασμένο παιδί μπορεί να νοσήσει από φυματίωση και για το λόγο αυτό, εάν υπάρχει ενήλικος με φυματίωση στο περιβάλλον σας, πρέπει να ελεγχθούν και τα εμβολιασμένα παιδιά.
 
Προστασία του παιδιού που ήρθε σε επαφή με εστία φυματίωσης
Η οδηγία αυτή αναφέρεται σε παιδιά που ήλθαν σε επαφή με κάποιο μεταδοτικό ασθενή και η δερματική δοκιμασία (Mantoux), είναι αρνητική. Nα μην βιασθείτε να κάνετε αμέσως εμβόλιο BCG διότι το παιδί πρέπει να ξαναελεγχθεί σε 3 μήνες. Στο διάστημα αυτό θα πρέπει να του χορηγήσουμε προφυλακτική θεραπεία. Το ποσοστό προστασίας αυτής της προφυλακτικής θεραπείας είναι περίπου 65% και είναι σημαντικό για το παιδί να την εφαρμόσει συστηματικά. Είναι αυτονόητο ότι το παιδί αποχωρίζεται από τον ενήλικο άρρωστο για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται απαραίτητο από τους θεράποντες ιατρούς του.
 
 
Το κείμενο γράφτηκε από την Παιδιατρική ομάδα αντιμετώπισης παιδικής φυματίωσης
του νοσοκομείου Αγλαίας Κυριακού.